తెలుగు సాహితీ ముచ్చట్లు ... ఇరువది నాలుగవ భాగం....!!

క్రిందటి వారం మన తెలుగు సాహితీ ముచ్చట్లలో ముఖ్యులైన ముస్లిం కవుల గురించి వారి రచనల గురించి చెప్పుకున్నాం... ఈ వారం నుండి మన తెలుగు సాహిత్యంలో ఉన్న కొన్ని సాహితీ పద్దతులను గురించి కాస్త వివరాల లోనికి వెళదాము... మన తెలుగు సాహిత్యంలో కూడా ప్రపంచ సాహిత్యంలో వలెనే వివిధ రకాలైన పద్దతులు ఉన్నాయి... వాటిలో మొదటిది జానపద సాహిత్యం...

జానపద సాహిత్యం

జానపదమనగా జనపదానికి సంబంధించినది. జనపదమనగా పల్లెటూరు. జనపదమున నివశించు వారు జానపదులు, వారు పాడుకొను పాటలు జానపదములు. జానపద గీతాలు: జాన పదులు పాడుకునే గీతాలను జానపద గీతాలు అంటారు. వీటినే ఆంగ్లములో folk songs అని అంటారు. తెలుగు జాన పద గీతాలు చాలా పురాతన కాలమునుండి వస్తున్నాయి. ఆశ్చర్యకరమైన విషయము ఏమిటంటే ఈ జానపదగీతాలలో కొన్నిసార్లు చక్కని ఛందస్సు కూడా ఉంటుంది. పదకవితా పితామహుడు అన్నమాచార్యుల వారు ఆ కాలంలో ప్రసిద్ధములైన జానపద బాణీలలో చాలా పదములు రాసి మనల్ని ధన్యులని చేయ రాగిరేకుల పై భద్రపరిచినారు.

ఆంధ్రప్రదేశ్ లో జానపద కళలు

• ఒగ్గు కథ , బుర్రకథ , కోలాటం , తోలుబొమ్మలాట , తప్పెటగుళ్ళు , శారదగాండ్రు , చెంచుబాగోతం , కొమ్ముకథ , వీథి నాటకం , పిచ్చుకకుంట , వీరముష్టి , దొమ్మరాట , కొఱవంజి , గొల్లసుద్దులు , జంగం కథ , జక్కుల కథ , కాటిపాపలకథ ,దాసరికథ , చెక్క భజన , యక్షగానం , పులివేషాలు ...జానపద కళాస్వరూపాలు అనే పుస్తకంలో మిక్కిలినేని రాధాకృష్ణ మూర్తి గారు వీటిని విపులంగా చర్చించారు.

కొండవీడు మందేరా - కొండపల్లి మందేరా కాదనువాడుంటే - కటకం దాకా మందేరా
చూసినారా ఎంత వీర పదమో, ఈ పదము వెనక ఒక చిన్న కథ ఉన్నది, శ్రీ కృష్ణదేవరాయలు కటకం పై యుద్దానికి వెళ్తూ శకునం చూడగా ఒక రజకుడు ఈ పాట పాడుతూ తన బిడ్డడిని నిద్రపుచ్చుతున్నాడంట :-)
అలాగే ఈ దిగువ మాయలేడి కోలాటం పాట చుడండి

కోలాటం పాట

రామయ్య గట్టించే కోలు రత్నాల మేడ కోలు
సీతమ్మ గట్టించే కోలు సిరిపరినా సోల కోలు
సిరిపర్నసోలాలా కోలు సిత్తారీ ముగ్గు కోలు
సిత్తారి ముగ్గు పైనా కోలు రత్నాల కమ్మడీ కోలు
రత్నాల కమ్మడీ పైనా కోలు వాలు చిలకాలు కోలు
వాలు చిలుకలపినా కోలు వారిద్దరయ్యా కోలు
రామయ్యా సీతమ్మా కోలు జూదమాడంగా కోలు
ఆడుతాడుత వచ్చే కోలు అది మాయలేడి కోలు
మాయాలేడికైనా కోలు మడిమే లందమ్మూ కోలు
అటుజూడురామయ్య కోలు అటుజూడావయ్యా కోలు
.....ఇలా సాగి పోతుంది
దీనిని శ్రీ బిరుదురాజు రామరాజు గారు 1956 లో నల్లగొండ జిల్లా కేతేపల్లి గ్రాములో కట్టెకోత వృత్తివాల్ల దాగ్గర నుండి సేకరించినారు.
ఇహ జానపదాలను రకరకాలుగా విభజించ వచ్చు

1. వివిధ రస పోషణనును బట్టి, అనగా హాస్యాది నవరస పోషణను బట్టి
2. వివిధ వస్తు నిర్ణయాన్ని బట్టి, అనగా భక్తి, చారిత్రిక, స్త్రీల పాటలు ఇత్యాది
3. ఇంకా వాటి లోని కవిత్వ నిర్ణయాన్ని బట్టి

కవిత్వాంశాలను బట్టి జానపద విభజనము

జానపద గాయకులు

1. జోల పాటలు
2. లాలి పాటలు
3. పిల్లల పాటలు
4. బతుకమ్మ పాటలు
5. గొబ్బిళ్ళ పాటలు
6. సుమ్మీ పాటలు
7. బొడ్డేమ్మ పాటలు
8. ఏలెస్సా, ఓలెస్సా పాట
9. వానదేవుని పాటలు
10. తుమ్మెద పాటలు
11. సిరిసిరి మువ్వ పాటలు
12. గొల్ల పాటలు
13. జాజఱ పాటలు
14. కోలాటపు పాటలు
15. ఏల
16. చిలుక
17. సువ్వాల
18. భ్రమర గీతాలు
19. నాట్ల పాటలు
20. కలుపు పాటలు
21. కోతల పాటలు
22. చెక్కభజన పాటలు
23. జట్టిజాం పాటలు
24. వీధిగాయకుల పాటలు
25. పెళ్ళి పాటలు
26. గ్రామదేవతల పాటలు
27. తత్త్వాలు
28. భిక్షుకుల పదాలు
29. ఇంకా వర్గీకరింపబడని గీతాలు

ఈ జాన పదాల గురించి చెపుకుంటూపొతే ఒక్కొక దానికి బోలెడు కథ ఉంది... అందుకే జనం మెచ్చే పదాలు జానపదాలంటూ ఇప్పటికి అందరి నోళ్ళలో నానుతూ ఈ జాన పద పాటలు ఇంకా మిగిలున్నాయి అంటే అతిశయోక్తి కాదు ... ఈ జాన పదాలు ప్రాంతాల వారిగా ఆయా మాండలికాలను అందంగా ఇముడ్చుకుని జనంలో చేరిపోయాయి .... అందుకే జనపదాలు జానపదాలయ్యాయి...
ఇలా చెప్పుకుంటు పోతుంటే అంతు లేని మహా సాగరం ఈ సాహితీ సంద్రం... ఇక ఈ వారానికి ముగిస్తూ వచ్చే వారం మరి కొన్ని సాహితీ ముచ్చట్లతో మళ్ళి కలుద్దాం....

సేకరణ : వికీపీడియా నుండి 

వచ్చే వారం మరికొన్ని ముచ్చట్లతో.....